Zo ‘vermoord’ je een personage

Lekker lugubere titel hè? In deze blog laat ik je zien waarom en hoe je afscheid neemt van de personages in je (manu)script. Je krijgt er meteen een disclaimer bij: dit gaat dus echt alléén over de dood van fictieve personages.

Laatst heb ik een serie verslonden waarin álle belangrijke personages een keer op het randje van de dood balanceerden, of zelfs dood waren (fantasy hè, dan kan dat), maar stuk voor stuk tóch het einde van de serie haalden. Hartstikke gezellig natuurlijk en het scheelde me een paar tranen, maar eerlijk is eerlijk: we hadden op z’n minst van één van die personages afscheid moeten nemen. Want alle andere personages die in een soortgelijke situatie kwamen, werden moeiteloos om het leven gebracht door de schrijvers. Kon ik toch nog even die mascara van m’n wangen vegen tijdens het kijken.

Waarom laat je een personage doodgaan?

Er zijn verschillende redenen om afscheid te nemen van een personage. Als je bijvoorbeeld merkt dat je verhaal he-le-maal vastloopt. Of als je een Groot Doel hebt bedacht voor je hoofdpersoon, maar merkt dat de diepgewortelde motivatie ontbreekt. De dood van een dierbare kan, hoe tragisch het ook is, soms nét voor dat extra zetje zorgen. Bijvoorbeeld omdat je hoofdpersoon niks meer te verliezen heeft, de dood van het andere personage wil wreken, of de overledene een laatste eer wil bewijzen.

Maar, en ik kan dit niet vaak genoeg zeggen: de dood moet wel in je verhaal passen. Laat je personages niet doodgaan als de enige reden is dat je je lezers wilt shockeren en doe het ook niet om je lezers ‘gewoon’ zo verdrietig mogelijk te maken.

De dood waar niemand van herstelt

Als je verhaal en lezers het aankunnen, zijn er manieren om de dood van een personage nog harder binnen te laten komen. Kies bijvoorbeeld het personage waar je lezers gek op zijn. Het personage dat hard heeft gewerkt om zover te komen. Dat altijd voor anderen klaarstaat. Dat misschien wel stiekem verliefd is op je hoofdpersoon en waarvan je lezers hopen dat ze ooit nog bij elkaar komen. Kies dát personage en laat diegene doodgaan door iets dat niemand had kunnen voorkomen. Een hartaanval, een auto-ongeluk met een dronken bestuurder, een instortend gebouw.

Wil je nog een stapje verder gaan? Zorg er dan voor dat hun favoriete personage een groter doel heeft en dat doel nét niet bereikt. Laat ze heel dichtbij komen, zo dichtbij dat ze het bijna kunnen aanraken, en schrijf dan hun tragische einde.

Belangrijk aandachtspunt: Doe je research en zorg dat je feiten kloppen als je met de dood van een personage aan de slag gaat. Wist je bijvoorbeeld dat het over het algemeen 45 (!) dagen duurt voordat iemand sterft van de honger? En dat de gemiddelde mens al na slechts twee minuten zonder zuurstof bewusteloos raakt? Of dat je het kan overleven als je 30% bloed verliest, maar bij 40% direct een bloedtransfusie nodig hebt?

Wanneer laat je je hoofdpersoon doodgaan?

Kill your darlings geldt niet alleen voor de mooie stukken tekst die je moeilijk los kunt laten, maar ook voor je letterlijke darling: je hoofdpersoon. Een rigoureuze beslissing als schrijver, maar de dood van een belangrijk personage is soms de enige juiste beslissing om de geloofwaardigheid van je manu(script) in stand te houden.

Maar als je een hoofdpersoon dood laat gaan, moet je het goed doen. Niet meteen aan het begin van je verhaal, voordat je lezers aan diegene gehecht zijn. En ook niet plompverloren aan het einde. Tenminste, niet als de enige reden is dat je anders niet weet hoe je het verhaal moet laten eindigen. Kies voor een plek na het midden van je verhaal en maak het prachtig – en krachtig. Laat je lezers de impact van het afscheid voelen en verschuif het perspectief daarna naar de andere personages in je verhaal. Hoe gaan zij om met de dood van je hoofdpersoon? Wat verandert er in hun leven? In hun motivatie?

Handige check: Valt je verhaal meteen uit elkaar als je dat ene personage mist? Dan is je verhaallijn waarschijnlijk te dun en dus aan de zwakke kant.

Maak de impact van het verlies voelbaar

Gebruik show, don’t tell om de lezer zelf te laten begrijpen wat de dood met je overlevende personage(s) doet. Schrijf niet “Hij is verdrietig”, maar maak het verdriet tastbaar. Misschien is je personage niet meer vooruit te branden, krijgt hij geen hap meer door zijn keel en zondert hij zichzelf af van de mensen die hem willen helpen. Je kunt laten zien dat zijn ogen dik en rood zijn, dat hij geen aandacht meer aan zijn uiterlijk besteedt en dat zijn hand trilt als hij denkt dat niemand kijkt.

Bedenk ook wat je personage doet om met het verlies om te gaan. Stort hij zich volledig op een bepaald doel? Gaat hij roekeloze beslissingen nemen? Heel veel drinken? En wat doen de andere personages om hem te steunen?

Lees meer over het schrijven van personages.

Geef je personages tijd om te rouwen

Misschien weet je uit eigen ervaring hoeveel pijn het kan doen om iemand te verliezen. Vooral als het iemand is die dichtbij stond en een belangrijke rol in je leven heeft gespeeld. Daar kom je niet zomaar overheen – en je personages ook niet. Geef ze daarom de tijd om te rouwen. En rouwen, dat duurt lang. Het verdriet is niet ‘zomaar’ weg als je personage verliefd wordt, het Grote Doel behaalt, of een make-over krijgt – hoe goedbedoeld de intenties van de andere personages ook zijn. Zorg dat je het rouwproces niet onderschat, overslaat of overhaast.

Gebruik de dood verstandig

Wat ik je tot slot nog wil meegeven, is dat je vooral niet moet onderschatten hoeveel aandacht erin gaat zitten om de dood van een belangrijk personage goed in je (manu)script te verwerken. Het is iets groots, iets onomkeerbaars en iets cruciaals. Het is ook zeker geen verplichting om iemand dood te laten gaan in je verhaal, maar denk er in ieder geval over na of het voor je verhaallijn misschien beter/sterker/logischer is om afscheid te nemen.

Deze blog is geïnspireerd door Pinterest.